 |
| İlk Reform Belgesi |
Osmanlı'da ilk reform belgesi bir Müslüman devlet adamı ile bir Hristiyan subay arasında geçen konuşmaların tutanağının tutulduğu bir belgedir. 1718 yılında yazıldığı varsayılır.
Belge de Osmanlı devletini kurtarmak için yapılması gereken
reformun ne olması gerektiği tartışılmaktadır.
İlk Reform Belgesinin Özelliği
# Bu belgede
yapılması gereken reformların sadece Askeri alanda değil Kültürel ve
Ekonomik alanda da neler yapılması gerektiği yazmaktadır.
# Bu belge Osmanlı padişahının kendi isteği
doğrultusunda değil de bürokrat olmayan 2 kişinin tartışması sonucu oluşturulan
belgedir.
# Padişah tarafından okunması ile onu
etkilemeyi başarmıştır.
# Osmanlı modernleşmesi için Avrupalı bir
yardımın olduğu görülmektedir.
Belgede;
Temsil edilen Müslüman şahıs;
Osmanlı rejiminin ve islam şeriatının üstünlüğünü anlatan
konuşmalar yapmaktadır.
Temsil edilen Hıristiyan Subay;
Avrupa dünyasında gelişen yeniliklerin alınması gerektiğini
ifade etmektedir.
Peki bu şahısların kim olduğu biliniyor mu?
Kesin olmamakla beraber Müslüman olan kişi İbrahim
MÜTEFERRİKA, Hristiyan olan kişi ise Deroceeford dur.
Deroceeford Fransa'da Protestanlığın yasaklanması sonucu
1717 yılında İstanbul'a gelmiş olan Hugnoların başında bulunan şahıstır.
Deroceeford Fransa'dan kaçan Hugnolar Eflak ve Boğdan
tarafına yerleşmesi için bab-ı aliye müracaatda bulunmuştur. Karşılığında ise
Osmanlı devletine şu teklifi sunmuştur.
Osmanlı'nın çöküşünün tek sebebi askeri sorunlar değil mali
sorunlarında etkili olduğunu ifade eder. Bu mali sıkıntının nedeni olarakta
Avrupa ile yapılan ticareti örnek gösterir. Bu durumu şu şekilde izah eder;
Avrupalılar Osmanlı'daki hammaddeyi çok ucuza alıyorlar ve işleyip tekrar Osmanlı'ya
pahalıya satıyorlar der.
Deroceeford aynı zamanda sorunun kaynağını belirtmekle
yetinmez çözümünü de hammadde işleyecek sanayi kurulması ile kalkınma
gerçekleşeceğine belirtir.
Bu tasarı Osmanlı tarafından ciddiye alınır ve Osmanlı'daki
dokuma sanayi geliştirmek için adımlar atılır. Hatta daha da ileri gidilerek
dönemin sadrazamınca Kapitülasyonların kaldırılması için girişimlerde bulunur.
Deroceeford da sadrazamın bu fikrini destekler.
Kapitülasyonların kaldırılması meselesi divanda müzakere
edilmeye karar kılınmıştır. Bunu haber alan Fransız hükümeti elçisine bu durumu
derhal engellemesi için emir vermiştir.
Fransız elçisi de divan üyelerine dolgun miktarda rüşvet
verir ve böylece kapitülasyon kaldırılma meselesi divanda kabul görmez. Aynı
zaman da Deroceeford'un Osmanlı'ya sunduğu tasarı da red edilerek
Deroceeford'dan Osmanlı topraklardan çıkması emredilir.
Böylece rüşvet alarak devletinin menfaatlerini satan divan üyeleri tarihimizde kara bir leke olarak yer alır.
